Male hidroelektrane derivacionog tipa - beznačajna energetska korist i nemerlјiva ekološka šteta

Abstract

U skladu sa Nacionalnim akcionim planom za proizvodnju energije iz obnovljivih izvora u Srbiji je do sada izgraĊeno oko 90 malih hidroelektrana (MHE), dok je planirana izgradnja 850 MHE, dominantno derivacionog tipa, u brdsko-planinskim podruĉjima Srbije, uglavnom, u zaštićenim prirodnim podruĉjima (Nacionalni parkovi, Parkovi prirode, Specijalni rezervati prirode). Srbija je najsiromašnija zemlja Balkana kada su u pitanju autohtone površinske vode, a upravo na ekološki i hidrološki najvrednijim reĉicama zapoĉelo je sprovoĊenje masovne gradnje MHE. Problemi koji su uoĉeni izgradnjom postojećih MHE zahtevaju hitno preispitivanje procedura za izdavanje dozvola, kako za planirane tako i izgraĊene objekte, uz imperativ zabrane dalje gradnje u zaštićenim podruĉjima. Ukoliko bi se sve planirane MHE izgradile, bilo bi obezbeĊeno svega 2-3,5% potreba u energetskom bilansu Srbije na godišnjem nivou, ali bi to znaĉilo da je devastiran najveći deo kvalitetnih vodotokova brdskoplaninskog regiona Srbije. Zbog malog energetskog doprinosa, a fatalnih ekoloških posledica, vlasti u SAD su uklonile više od 1.000 MHE, u periodu 1993-2017. Sliĉni procesi se odvijaju u Francuskoj, Španiji, Nemaĉkoj i Švedskoj. Drugi naĉini proizvodnje energije iz obnovljivih izvora imaju daleko manje negativne efekte na ţivotnu sredinu, a ako bi se gubici Elektroprivrede Srbije (EPS) prilikom prenosa elektriĉne energije od proizvoĊaĉa do korisnika smanjili za samo 2%, bila bi saĉuvana koliĉina koja bi eliminisala potrebu za derivacionim MHE.

In accordance with the National Renewable Energy Action Plan of the Republic of Serbia, approximately 90 small hydro-power plants (SHPP) is constructed so far, and the construction of 850 SHPP, predominantly of derivation type, is planned, in mountainous parts of Serbia, mainly in the protected areas (National parks, Nature parks, Special Nature Reserves). Serbia is the poorest country in the Balkans when it comes to autochthonous surface waters, and that is exactly where the massive construction of SHPP has begun. Problems noted by the construction of existing SHPPs require urgent reassessing of procedures for issuing licenses, both for planned and existing facilities, with the imperative of prohibiting further constructions in the protected areas. Construction of all planned SHPPs, would provide only 2-3,5% of the needs in the energy balance of Serbia. It means that largest part of the high quality watercourses of the hilly-mountainous region of Serbia should be devastated. Due to the small energy contribution and the fatal environmental consequences, the authorities in the US have removed more than 1.000 SHPPs in the period 1993-2017. Similar processes are taking place in France, Spain, Germany, and Sweden. Other ways of producing energy from renewable sources have lower impact on environment, and if the losses of Electric Power Management Company of Serbia, during the transmission of electricity would decrease by only 2%, a quantity of saved energy would eliminate the need for derivative SHPPs.