Karakteristike organske materije zemljišta A-C stadije u hrastovim zajednicama na Deliblatskoj peščari

Abstract

Na Deliblatskoj peščari u hrastovim zajednicama proučena su dva tipa zemljišta: sirozem na pesku i černozem na karbonatnom eolskom pesku. Dalja klasifikacija izvršena je na varijetete i forme. Proučena zemljišta uglavnom karakteriše ilovasto-peskovit mehanički sastav i posebno visok sadržaj frakcije sitnog peska. Hemijske osobine zemljišta karakteriše neutralna ili slabo alkalna reakcija. Adsorptivni kompleks se odlikuje visokim kapacitetom apsorpcije za bazne katjone kao i visokim stepenom zasićenosti zemljišta bazama, što je inače odlika zemljišta aridnih regiona. Sadržaj humusa je visok u površinskom delu A horizonta (10-15cm dubine) gde dostiže veoma visoke vrednosti (11.77%). Sa dubinom sadržaj humusa se oštro smanjuje. To je takozvani šumski tip sadržaja i rasporeda humusa. Karbonatnost je veoma važno svojstvo proučavanih zemljišta Deliblatske peščare, sa čijim ispiranjem, iz površinskih u dublje slojeve, teče i evolucija zemljišta. Osnovnim svojstvom proučavanih karakteristika organske materije zemljišta smatra se visok sadržaj huminskih kiselina u grupno-frakcionom sastavu humusa. Posebno je značajan visok sadržaj frakcije sivih huminskih kiselina, zbog čega su proučene zemljišne tvorevine definisane kao černozem. Površinski delovi humusno akumulativnog horizonta (do 15cm dubine) u šumskim zajednicama, imaju odnos Ch:Cf lt 1, jer se pod šumom produkuje veća količina kiselih produkata razlaganja. Utvrđeno je postojanje veze između evolucije zemljišta i sukcesije vegetacije. Kao završna stadija u razvoju šumske vegetacije izdvojena je zajednica Orno-Quercetum cerris-virgilianae (Jov. et Vuk. 1977), pod kojom je utvrđeno i najrazvijenije zemljište černozem na pesku-karbonatni (srednje duboki).

Košanin Olivera and Milan Knežević (2001): Characteristics of organic matter of the A-C stage in oak communities of Deliblato sandy desert. - Zemljište i biljka, Vol. 50, No. 2, 85 - 96, Beograd. The work explores the impact of various oak communities on quantity, dynamics and the composition of humus, as well as evolution of soil within the A-C stage on Deliblato sandy desert. It displays results of research of physical and chemical soil properties, also the group-fraction composition of humus on the sites of Devojački bunar and Natural reserve - Crni Vrh in the following communities of oak: 1.Querco-Tilietum tomentosae subas. quercetosum pubescentis (Stjepanovič-Veseličič, L. 1953) - forest of Vergilius Oak and Silver Lime. 2.Qucrco-Tilietuni tomentosae subas. convallarietosum (Stjepanovič-Veseličič, L. 1953) - forest of English Oak and Silver Lime. 3.Orno-.Quercetum cerris-Virgilinnae (Jov. et Vuk. 1977) synonym Querco-Tilietum tomentosae subas. quercetosum pubescentis (Stjepanovič-Veseličič, L. 1953) - forest of Vergilius Oak and Turkey Oak. .