Varijabilnost morfoloških karakteristika listova i plodova test stabala američkog koprivića (Celtis occidentalis L.) sa područja Sombora

Abstract

Na području grada Sombora zastupljene su dve vrste iz roda Celtis L., od kojih je najbrojniji Celtis occidentalis L., rasprostranjen u parkovima i drvoredima, koji su postali simbol grada, sa svojom neprocenjivom socijalnom, ekonomskom i ekološkom vrednošću. Njihovo današnje stanje moglo bi se opisati kao zabrinjavajuće. U radu su prikazani rezultati analize morfoloških karakteristika listova i plodova američkog koprivića, obavljene na nivou 15 test stabala, u cilju procene genetičke varijabilnosti raspoloživog genofonda u drvoredima Sombora. Analizirani su sledeći parametri: ukupna dužina lista, širina lisne ploče, dužina peteljke, širina lisne ploče sa leve i desne strane u odnosu na glavni nerv, prečnik plodova i masa 1000 plodova. Urađena je deskriptivna statistika, jednofaktorijalna analiza varijanse, LSD test i klaster analiza. Najkrupniji listovi evidentirani su kod stabala 1, 5 i 11, a najsitniji kod stabala 7, 9 i 13, pri čemu se genotip 1, na osnovu više karakteristika, izdvojio od ostalih test stabala. Najveće srednje vrednosti prečnika koštunica evidentirane su kod stabala 4, 12 i 3. Dobijeni rezultati ukazuju na zadovoljavajući stepen varijabilnosti analiziranih svojstava na nivou test stabala, koji predstavlja dobru polaznu osnovu za upoznavanje i adekvatno korišćenje genetskog potencijala vrste, kao i za konzervaciju raspoloživog genofonda.

Two species of the genus Celtis L. are represented in the city of Sombor, of which the most numerous is Celtis occidentalis L., prevalent in parks and alleys, which became a symbol of the city, with its priceless social, economic and environmental value. Their present situation could be described as alarming. The paper presents the results of the analysis of morphological characteristics of leaves and fruits of common hackberry, investigated at the level of 15 test trees, in order to assess the genetic variability of the available gene pool in the tree alleys at Sombor area. Following parameters were analyzed: total leaf length, lamina width, petiole length, and lamina width at the left and right side from midrib, as well as drupe diameter and weight of 1000 fruits. The descriptive statistics, one-way analysis of variance, LSD test and cluster analysis were done. The largest leaves were recorded at trees 1, 5 and 11, and smallest at the trees 7, 9 and 13, wherein genotype 1 was distanced from the other test trees, on multiple characteristics. The highest average of drupes diameter were recorded at trees number 4, 12, and 3. The obtained results indicate a satisfactory degree of variability of the analyzed characteristics at the level of test trees, which provides a good basis for exploring and proper use of the genetic potential of this species, as well as for conservation of the available gene pool.