Ekotipska karakterizacija genetičke varijabilnosti provenijencija bukve iz jugoistočne Evrope na osnovu morfometrijskih svojstava listova

Abstract

Istraživanja su sprovedena u provenijeničnom testu bukve osnovanom na teritoriji Nastavne baze 'Majdanpečka domena' Šumarskog fakulteta Univerziteta u Beogradu. U radu su prikazani rezultati analize morfometrijskih karakteristika listova, na nivou 10 provenijencija iz jugoistočne Evrope, u juvenilnoj etapi razvića. Herbarizovan materijal je upotrebljen za analizu sledećih morfometrijskih svojstava: dužina lista, širina lista, dužina peteljke, širina osnove na 1 cm (od baze peteljke), broj bočnih nerava - levo, broj bočnih nerava - desno, razmak između 3. i 4. nerva - levo. Na bazi sprovedenih istraživanja, može se konstatovati da su dobijene razlike između srednjih vrednosti svih merenih folijarnih svojstava, analiziranih provenijencija, statistički značajne i da postoji značajna povezanost između dužine, odnosno širine, listova i Ellenbergovog koeficijenta (EQ). Povezanost adaptivnih svojstava bukve različitih provenijencija i ekoloških parametara njihovih materinskih sastojina ukazuje na genetsku diferencijaciju bukve, kao posledicu adaptacije same populacije na lokalne uslove sredine. Stoga se, ekološki kriterijum izbora semenskog i sadnog materijala u budućnosti može smatrati prioritetnim, naročito ako se imaju u vidu globalne klimatske promene.

The research was conducted on a provenance test of beech established in the Educational-research centre 'Majdanpečka domena' - Faculty of Forestry, University of Belgrade. This paper presents the results of an analysis of the morphometric characteristics of leaves, at the level of 10 provenances in the juvenile developmental stage, originating from South-Eastern Europe. Herbaria material was used to measure the following parameters: leaf length, leaf width, petiole length, leaf base width at 1 cm (from petiole base), the number of veins -on the left, the number of veins - on the right, and distance between the 3rd and 4th vein - on the left. Based on research results, it can be concluded that the obtained differences between the mean values of all measured foliar characteristics of the analyzed provenances are statistically significant, and that there is significant correlation between the length and width of leaves and the Ellenberg's quotient (EQ). The relationship between the adaptive traits of beech from different provenances and ecological parameters of their seed source stands indicates genetic differentiation of beech, as a consequence of the population adaptation to local environmental conditions. Therefore, in the future, ecological criteria must be a priority in the selection of seed sources and planting materials, with special consideration of the global climate change.