Sadržaj fosfora u kanalskim sedimentima

Abstract

Preko 75% pretežno ravničarskog područja Vojvodine pokriveno je obradivim poljoprivrednim zemljištem. Znatnim delom godine ove površine su bez vegetacionog pokrivača te su izložene različitim vidovima vodne i eolske erozije. Erozioni procesi dovode do odnošenja najfinijeg površinskog sloja zemljišta a sa njim i unetih agrohemijskih sredstava i opadanja plodnosti. Ovo se pre svega odnosi na sadržaj fosfora čija su jedinjenja snažno vezana za čvrstu fazu zemljišta. Jedan deo čestica pokrenutog nanosa dospeva i do relativno guste mreže melioracionih kanala i tu se privremeno ili trajno taloži. Na osnovu analize preko 80 uzoraka, razmatran je sadržaja fosfora u kanalskim sedimentima. Ustanovljene koncentracije ovog elementa u sedimentima višestruko su iznad njihovog sadržaja u okolnom obradivom zemljištu. Povećanje koncentracije fosfora u sedimentima može se uočiti i duž pojedinih analiziranih kanalskih deonica. Naime, značajno su veće koncentarcije ovog nutrijenta u uzorcima zahvaćenim na nizvodnim profîlima u odnosu na uzvodne profile, u proseku za oko 50 - 60%, ali su izdvojene kanalske deonice gde se ove vrednosti razlikuju i do 5 puta. Dobijeni rezultati jasno ukazuju na procese povećanja koncentracije i kumulacije fosfora u sedimentima kako u odnosu na zemljište u okruženju, tako i duž pojedinih kanalskih deonica.

Over 75% of mostly lowland area in Vojvodina is distributed on arable agricultural land. During the substantial period over the year that areas are without vegetation and therefore very susceptible to wind and/or water erosion processes. Erosion may induce significant losses of the finest and the most valuable topsoil constitutes with different adsorbed agrochemicals such as nutrient phosphorous (P) forms, which are usually strong bind to soil inorganic matrix (e.g. clay particles etc). Certain portion of erosion material reaches to relatively dense network of ameliorative drainage channels to be permanently/temporarily deposited. Based on analyses of over 80 drainage channel samples P content was discussed in this study. Detected P concentration in analyzed sediments exceeded its concentration in surrounding arable land by multi-fold. Excessive P levels are detected along a particular channel sections also. Markedly higher levels of this nutrient in downstream section sediments exceeded in average by around 50-60% (i.e. maximally up to 5-fold) P levels in upstream locations-cross sections. Obtained results clearly indicate on processes of P overloading in channel sediment materials in comparison to surrounding arable soils as well along to certain network sections.