Prilog poznavanju odumiranja vrhova smrče ("top dying") u šumama Srbije i Crne Gore

Abstract

Pojava odumiranja vrhova stabala smrče složen je poremećaj koji još uvek nije u potpunosti objašnjen. Kao osnovni uzročnik smatra se kompleksan fiziološki poremećaj stabala, izazvan neadekvatnim vremenskim uslovima u zimskom periodu godine, kao i sušni i toplotni stres. Prilikom monitoringa zdravstvenog stanja stabala smrče, prisustvo pojave sušenja vrhova stabala utvrđeno je u različitim šumama Srbije i Crne Gore. U radu su prikazani simptomi sušenja vrhova i najčešći abiotički i biotički uzročnici. Takođe, prikazana je povezanost između abiotičkih uzročnika sušenja vrhova stabala smrče i pojave određenih vrsta parazitskih gljiva na ovim stablima. Na osnovu dobijenih rezultata može se zaključiti da na procese sušenja vrhova stabala smrče u istraživanim šumskim kompleksima gotovo uvek istovremeno utiče više faktora, bez obzira na to koji od njih je dominantan.

The occurrence of top dying of Norway spruce trees is a serious disturbance not fully explained yet. A complex physiological disorder of trees caused by inadequate winter weather conditions is considered the principal cause, besides the drought and heat stress. Monitoring of the health condition of spruce trees confirmed the occurrence of tree top dying in different forests of Serbia and Montenegro. This paper presents the symptoms of top dying and the most common abiotic and biotic agents. Furthermore, we explained the link between abiotic agents and the occurrence of parasitic fungi on these trees. Based on these results, it can be concluded that the process of spruce top dying in domestic forests is nearly always influenced by several factors, regardless of the fact which factor is the principal one.